SRCLET

SRCLET (Soil wateR CircuLation and EvapoTranspiration software) predstavlja „open source“ desktop softverski alat za proračun različitih klimatskih parametara na mjesečnom nivou, a sa fokusom na evapotranspiraciju i vodni bilans tla. To je alat koji sadržava osnovne metode proračuna ali i omogućava njihovu prilagodbu te kreiranje potpuno novih metoda. Alat nije ograničen spram broja godina analize nit broja istovremenih analiza što je prednost u odnosu na ostale slične alate.

Grafičko sučelje softvera jednostavne je forme i korisniku nudi mogućnost odabira rada na bosanskom i engleskom jeziku. SRCLET koristi tabulirane, zarezom odvojene ili slobodnim prostorom odvojene vrijednosti u kolonama tekstualne datoteke (.txt). Rezultati proračuna mogu biti prikazani u tekstualnim datotekama ili drugom formatu, a koje SRCLET smješta u folder projekta kojem korisnik određuje putanju, ime i format.

SRCLET proračuni se zasnivaju na mjesečnim vrijednostima različitih klimatskih parametara (Temperatura zraka, padavine, brzina vjetra i slično) koje kao izvorne ulazne podatke korisnik unosi prilikom prvog pristupa softveru. Podaci su isključivo na mjesečnom nivou, a u skupu podataka ne smiju postojati mjesta bez vrijednosti. SRCLET ne provjerava kvalitetu podataka, pa je podatke potrebno provjeriti prije njihovog unosa. Uneseni podaci moraju imati definiran vremenski interval, koji se određuje godinom i mjesecom. Obzirom da se radi o klimatskim podacima potrebno je definirati i informacije o lokaciji na kojoj su prikupljeni, a to je ime lokacije, geografska pozicija, nadmorska visina, i sl.

Ovako uneseni i kroz SRCLET definirani podaci nazivaju se baznim parametrima (BP), odnosno promjenjivi parametri (CP).

Korisnik dalje pristupa kreiranju projekta, imenuje projekat i sa lista metoda, koje podrazumijevaju druge metode (OM), metode evapotranspiracije (ET) i metode vodnog bilansa tla (WB), odabira željene proračune. SRCLET će automatski zavisno od unesenih baznih parametara (BP) ponuditi metode i proračune koji se mogu na osnovu njih izračunati. Korisnik dalje kvačicom obilježava metode koje želi izračunati i izvesti u željenom formatu.

U okviru definiranja projekta, a zavisno od odabranih metoda SRCLET nudi izmjenu vrijednosnih parametara koji su dio matematičke formulacije određenog proračuna. Obzirom da se radi o funkciji za napredne korisnike, SRCLET automatski za ovakve parametre dodjeljuje standardnu vrijednost, a korisnik po potrebi istu može izmijeniti. Ovakvi parametri se nazivaju promjenjivi parametri (CP).

NazivNaziv na engleskomSkraćenicaPrimjer
NazivSimbol (jedinica)
Bazni parametriBasic parametersBPSrednja mjesečna temperatura zrakaTmean (oC)
Promjenjivi parametriChangeable parametersCPEmpirijski koeficijent za korekciju sunčevog zračenjakRs
Druge metodeOther methodsOMSnčeva radijacija po Hargreaves-Semani (1985) Rs_HS
Metode evapotranspiracijeEvapotranspiration metodsETFAO-56 Penman-Monteith (1998)ET0 (mm/dan)
Metode vodnog bilansa tlaSoil water balance methodsWBThornthwite (1948)THOR

Nakon ovakve pripreme projekta moguće se izvršiti proračun i podatke izvesti u željenom formatu. SRCLET omogućava istovremeni proračun više podataka za duži vremenski period. U slučaju korištenja metoda vodnog bilansa skup podataka mora završavati sa decembrom zadnje godine.

SRCLET u osnovi ima dva načina korištenja:

  1. Korištenje postojećih modela proračuna OM, ET i WB
  2. Kreiranje vlastitih modela proračuna te OM, ET i WB

Ranije opisana procedura odnosi se na prvi način korištenja. U slučaju da se radi o naprednom korisniku koji želi prilagoditi postojeće metode ili kreirati nove, to može uraditi korištenjem opcija unesi novi bazni parametar (BP), drugu metodu (DM), metodu evapotranspiracije (ET) ili metodu vodnog bilansa (WB).

Odabirom jednog od ovih opcija otvara se prozor za kreiranje, koji omogućava definiranje imena metode, njenog simbola, mjerne jedinice te matematičke formulacije (Python matematičke funkcije). Nakon kreiranja i snimanja, novi metod je dostupan za proračun odabirom Kreiraj projekat. U slučaju da korisnik želi kreirati novi ET ili WB, potrebno je da provjeri da li su svi promjenjivi i bazni parametri dostupni, kao i drugi metodi ako ih proračun zahtjeva. U slučaju da nešto od toga nedostaje, korisnik prvo kreira te paremater i metode, a zatim ET i WB metod.

U slučaju proračuna evapotranspiracije (ET) SRCLET 1.0v omogućava odabir jedne od sljedećih metoda: 

  1. FAO-PM
  2. Thornthwaite (1948)
  3. Turc (1961)
  4. Hargreaves et al. (1985)
  5. Trajkovic (2007)

U okviru FAO-PM metode moguće je obaviti i proračun u slučaju nedostatka pojedinih klimatskih podataka procedurom koju daje Allen et al. (1998).

Od metoda vodnog bilansa tla (VBT) softver omogućava odabir jedne od sljedećih:

  1. Thornthwaite (1948)
  2. Palmer (1965)
  3. Alley (1984)
  4. Dingman (2002)
  5. McCabe i Markstrom (2007)

SRCLET je trenutno u finalnoj fazi pripreme koja podrazumjeva pripremanje metoda. Oćekujemo prvu verziju za slobodno preuzimanje do kraja jeseni 2023. godine.